Γουρνοσφαξιές & Τσικνοπέμπτη στην Βαλύρα

Τα Χοιροσφάγια ή Γουρνοσφαξιές στην καθομιλουμένη της περιοχής μας, από τα Βυζαντινά χρόνια έως την 10/ετία του '70 , αποτελούσαν ουσιαστική ανάγκη επιβίωσης των ντόπιων πληθυσμών. Κάθε οικογένεια, εξέτρεφε κάθε χρόνο από ένα γουρούνι, τον οποίο έσφαζαν και το περισσότερο κρέας του γινότανε παστό και λουκάνικα. Αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος διατήρησης του κρέατος,αφού ψυγεία δεν υπήρχαν.Η ημέρα των "Χοιροσφαγίων" ξεκινούσε την αυγή με το άναμμα της φωτιάς για να γίνει το νερό πολύ καυτό , με το οποίο θα μαδούσαν το γουρούνι. Λίγο μετά έφθανε ο τελών χρέη χασάπη χωρικός με την ομάδα του που είχε ειδοποιηθεί από πριν και περιλάβαιναν το ''άτυχο'' το ζώο, συχνά με πολύ δυσκολία, λες και αυτό είχε δει τη νύχτα κακό όνειρο.
Oι χοιροσφάχτες ήταν συνήθως ομάδες φίλων μεταξύ τους,που έσφαζαν το χοιρινό του καθενός με τη σειρά και έτρωγαν τον πρώτο μεζέ,που ήταν ο καρούτζος,κομμάτι κρέατος από το λαιμό του γουρουνιού στο σημείο που είχε γίνει η τομή του σφαξήματος.Συνέβαινε πολλές φορές και ενώ ο μεζές αυτός ψηνόταν στα κάρβουνα,το χοιρινό καίτοι σφαγμένο,σηκωνόταν και γεμάτο αίματα έτρεχε μέσα στην αυλή ή τον κήπο του σπιτιού, έως που έπεφτε σε λίγο άψυχο. Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου ήταν για τα χοιρινά η μαύρη για αυτά επέτειος των χοιροσφαγίων. Το κρέας , αφού το τσιγάριζαν, έβγαζαν το λίπος, μέσα στο οποίο συντηρούσαν τις τσιγαρίδες καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, έως τελικής ''κατανάλωσης''.

Τσικνοπέμπτη... τσίκνα σ' όλο το χωριό

Τσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας της λεγόμενης κρεατινής των Απόκρεω. Ο εορτασμός αυτής της ημέρας είναι ένα έθιμο συνακόλουθο των Χοιροσφαγίων.Χαρακτηριστικό του είναι το κάπνισμα και ψήσιμο «τσίκνισμα» του κρέατος στα κάρβουνα. Πρώτη ύλη συνήθως για το κάπνισμα είναι(ήταν πια) οι κυπαρισσόκλαρες που έδιναν ανεπανάληπτο άρωμα στην ατμόσφαιρα και μοναδική γεύση στους μεζέδες. Από το τσίκνισμα αυτό έχει πάρει και το όνομα της η ημέρα. Μετά το ψήσιμο,γύρω από τη φωτιά και τα καζάνια,άρχιζε το τσιμπούσι με άφθονο κρασί,τραγούδι και χορό. η τσίκνα ήταν διάχυτη παντού και ένα ολόκληρο χωριό ''πνιγόταν'' μέσα σε αρωματικούς καπνούς. Οι πιτσιρικάδες μέσα από όλα τα άλλα,εξασφάλιζαν και την ''μπάλα'' της χρονιάς.Η φούσκα του χοιρινού φουσκωνόταν και δενόταν σφιχτά ο λαιμός της. Πολλοί έβαζαν μέσα και λίγα σπυριά από καλαμπόκι για να κουδουνάει με το κλότσημα. Ύστερα άρχιζε το ''κλοτσοσκούφι' στις αλάνες και η αυτοσχέδια μπάλα γινότανε όλο πιο σφιχτή και πιο βαριά από το χώμα που κόλλαγε,καθώς κύλαγε καταγής. Απίστευτο το γεγονός αυτό για τους σημερινούς πιτσιρικάδες, που έχουν άφθονα παιχνίδια και μπάλες.Βέβαια άγνωστη είναι για τις σημερινές γενεές και η ιστορία της Τσικνοπέμπτης,αφού πολλοί την ταυτίζουν πλέον με μια έξοδο την ημέρα αυτή σε κάποια ταβέρνα.

ΙΕΛ