Η βρύση του Τζούμη-Μια πηγή ζωής από την αρχαιότητα...

... και η ιστορία του χωριού Τζούμη ή Τζέμη

Η ιστορία της, από τα χρόνια που κτίστηκαν τα μοναστήρια της Παναγίας της Βουλκανιώτισας , είναι άρρηκτα δεμένη με την μεγάλη εορτή της κοίμησης της Θεοτόκου τον 15αύγουστο. Ιδιαίτερα στα χρόνια που το μόνο μεταφορικό μέσο ήταν τα άλογα και τα γαϊδούρια , η βρύση του Τζούμη ήταν απαραίτητος σταθμός προκειμένου να  ξαποστάσουν και να δροσιστούν άνθρωποι και ζώα.

Στην φωτογραφία διακρίνονται από αριστερά οι Βαλυραίοι: Αναστάσιος Μπουρίκας(Κατσιμούλας), Ερρίκος Λινάρδος, Αικατερίνη Μπουρίκα και ο Παναγιώτης Στρατής. Ουδείς εκ των εικονιζομένων βρίσκεται σήμερα εν ζωή.

Πολλές ήταν οι πηγές τριγύρω στην Ιθώμη,στο ιερό βουνό της Μεσσηνίας,στα χρόνια τα παλιά.Τούτο λένε οι γραφές,οι μαρτυρίες,οι παραδόσεις και τα σημάδια που άφησαν στις μνήμες και στη γής από το πέρασμά τους.Μία από τις λίγες που απέμειναν και προσφέρουν ζωή ακόμα είναι η βρύση του Τζούμη,που αποτελεί σημείο αναφοράς για την περιοχή.Οι υπόλοιπες στέρεψαν στο διάβα των αιώνων από τις γεωλογικές μεταβολές,την αποψίλωση του εδάφους λόγω πυρκαγιών, κ.λ.π.

Η ιστορία του χωριού Τζούμη ή Τζέμη

Στα τέλη του 14ου αιώνα στη Μεσσηνία ο πληθυσμός είχε μειωθεί δραματικά.Αιτία ήταν κυρίως οι διάφοροι λοιμοί και οι πόλεμοι.Την εποχή αυτή κυριαρχούσαν στην Πελοπόννησο

οι Παλαιολόγοι του Μυστρά,υπό τον δεσπότη Θεόδωρο τον Αο(1383-1407).

Το 1405 ο Θεόδωρος Παλιολόγος για να ενισχυθεί η περιοχή με νέο αίμα,μετέφερε και εγκατέστησε στη Μεσσηνία Αρβανίτες από την Αλβανία και συγκεκριμένα από την περιοχή του Ελμπασάν, οι οποίοι προέρχονταν από τη φάρα των Τόσκηδων και ήταν Χριστιανοί ορθόδοξοι,αντίθετα με τους Αρβανίτες της φάρας των Λιάπηδων και των Γκέκηδων οι οποίοι ήταν καθολικοί και αργότερα στην Τουρκοκρατία,αρκετοί από αυτούς ασπάσθηκαν τον Ισλαμισμό.Οι Τόσκηδες Αρβανίτες ήταν φίλα προσκείμενοι στους Έλληνες,λόγω της Ορθοδόξου πίστεως τους και πολέμησαν στο πλευρό τους εναντίον των Τούρκων.Είχαν βέβαια και έναν πολύ άξιο λόγου πολιτισμό λόγω της γειτνίασης τους με τους Έλληνες.

Ένα από τα Αρβανιτοχώρια που δημιουργήθηκαν τότε στην Μεσσηνία,είναι και το χωριό Τζούμη ή Τζέμη κατά άλλους μελετητές.

Το όνομα αυτό πιθανότατα ανήκει στην πρώτη οικογένεια που εγκαταστάθηκε στο σημείο αυτό,όπου και έλαβε το όνομα η ομώνυμη βρύση.Οι κάτοικοι αυτοί ήταν ποιμένες και φιλήσυχοι άνθρωποι,χριστιανοί ορθόδοξοι στο θρήσκευμα και συμμετείχαν ενεργά στην κοινωνική ζωή της Ιθώμης.

Το μοναδικό κτίσμα που υπάρχει σήμερα εκεί,είναι ένα από τα πολλά σπίτια που υπήρχαν

και ανακατασκευάστηκε από τους μοναχούς του Βουλκάνου για να χρησιμοποιείται από

το εκάστοτε βοηθητικό προσωπικό της Μονής,που εργάζονταν στα κτήματά της.Έως και

την 10/ετία του '80 διέμενε εκεί ο Σέμπρος με την οικογένεια του,που απασχολείτο κυρίως

με τα αιγοπρόβατα που διέθετε το Μοναστήρι.Πίσω από το σπίτι αυτό έχουν εντοπισθεί παλιοί τάφοι,που προφανώς ανήκουν στους Αρβανίτες κατοίκους του Τζούμη.

Οι μεγαλύτεροι θυμούνται με νοσταλγία,την μοναδικής ομορφιάς πέτρινη βρύση,που υπήρχε εκεί έως τα τέλη της 10/ετίας του '70 και που σε συνδυασμό με τα πλατάνια,τις οξιές,τις ελιές και τα ποικίλα βότανα του βουνού εκστασίαζαν και μάγευαν τον οδοιπόρο.Στη συνέχεια ήλθαν οι μπουλντόζες και το τσιμέντο για να θάψουν μνήμες αιώνων και την φυσική ομορφιά,αλλά και για να δημιουργήσουν,στην κυριολεξία,αυτό το απαράδεκτο έκτρωμα που βλέπουμε σήμερα.

Βαλυραίοι τη 10/ετία του '50 στη βρύση του Τζούμη

Διακρίνονται από αριστερά:

Τάσης Μπουρίκας,Ερρίκος

Λινάρδος,Κατίνα Μπουρίκα

κ! Παναγιώτης Στρατής.

***

Το ιστορικό της καταστροφής του χωριού.

Και ενώ η Βυζαντινή αυτοκρατορία ψυχοραγούσε και σε λίγο η Πόλη των Πόλεων

η Κωνσταντινούπολη,πέφτει στα χέρια των Τούρκων,ο Εμμανουήλ Κατακουζηνός

γνωστός με το προσωνύμιο Γκίνης και προ πάντων γνωστός για τον τυχοδωκτισμό

του,το μόνο για το οποίο ενδιαφέρεται είναι η ιδιοτέλειά του.Προς το σκοπό αυτό

παρασύρει τον Αρβανίτη οπλαρχηγό της Κυπαρισσίας(Αρκαδιάς),Πέτρο Μούα (ή Μπούγα)

σε μια πολεμική σύρραξη εναντίον του Θωμά και Δημητρίου Παλαιολόγου, προκειμένου να τους εκδιώξουν από το Μοριά και να γίνει αυτός Δεσπότης και κυρίαρχος.Και τότε ο Θωμάς Παλαιολόγος σε μια κίνηση που δεν μπορεί να τη χωρέσει ανθρώπινος νούς,κάνει το εξής τραγικό και εξωφρενικό.Απευθύνεται στον Μωάμεθ τον Βο τον πορθητή της Κωσταντινούπολης και φονιά του αδελφού του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου,τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου και ζητάει βοήθεια για να αντιμετωπίσει τον Κατακουζηνό και τους Αρβανίτες συμμάχους του.Αυτό έγινε πρίν ακόμα συμπληρωθεί κάν χρόνος από τη πτώση της Βασιλεύουσας.Έτσι το 1454 ο Μωάμεθ δίνει διαταγή στον πασά της Θεσσαλίας Τουραχάν,να κατέβει στην Πελοπόννησο και δή στη Μεσσηνία, για να καταπνίξει το κίνημα του Κατακουζηνού.Η κάθοδος του Τουραχάν στη Μεσσηνία συνοδεύτηκε από φοβερές σφαγές των Αρβανιτών,πολλά χωριά των οποίων καταστράφηκαν εκ θεμελίων. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και το χωριό του Τζούμη που στην κυριολεξία εξαφανίστηκε από το χάρτη.Όσοι κάτοικοι επέζησαν ενσωματώθηκαν στις τοπικές κοινωνίες.

Ο χώρος αυτός ανήκει στην Ιερά Μονή Βουλκάνου και μέχρι της 10/ετία του '70 παραχωρείτο,μαζί με το μοναδικό σπίτι που διατηρείται,στον Σέμπρο ο οποίος βοσκούσε τα αιγοπρόβατα της Μονής.Ελπίδα η αγάπη του Μητροπολίτη μας για την παράδοση.

Η αγάπη του ποιμενάρχη μας σημερινού Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ.κ. Χρυστόμου Σαββάτου,για τις παραδόσεις μας και την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική,είναι η μοναδική ελπίδα για την επανακατασκευή με παραδοσιακό σχέδιο της βρύσης του Τζούμη.Και προς το σκοπό αυτό πρέπει να συνδράμουνε όλοι,τοπική αυτοδιοίκηση,υπουργείο πολιτισμού, δασαρχείο κ.λ.π.Μην ξεχνάμε ότι η βρύση αυτή είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία της Ιθώμης και ιδιαίτερα με την Ιερά Μονή Βουλκάνου,όπου οι προσκηνυτές της ξεπέζευαν εκεί για να ξαποστάσουν από το δύσκολο ανηφορικό πονοπάτι,αλλά και σήμερα παρά την ανάπτυξη των μεταφορικών μέσων,όλοι σταματούν εκεί για να δροσιστούν και να θαυμάσουν τη μοναδική θέα προς την μακαρία Μεσσηνιακή γη και τον Μεσσηνιακό κόλπο.Στα τέλη της 10/ετίας του '70 έπεσε << θύμα >> αδαών ανακαινιστών και τσιμεντοποιήθηκε,όπως και η Ιερά Μονή Βουλκάνου,που έχασε με την τότε συντήρησή της σημαντικό μέρος της παραδοσιακής της αρχιτεκτονικής.Σήμερα,και για το λόγο επί πλέον της ανάπτυξης που παρουσιάζει η περιοχή,είναι επιτακτική η ανάγκη για την αναβάθμιση και την αναπαλαίωση του χώρου αυτού και γιατί όχι; και την δημιουργία τουριστικού περιπτέρου συμβατού με την ιερότητα του χώρου που ανήκει.

Γιάννης Ερρίκου Λινάρδος