Βαλύρα:Η επανάσταση στο Τζεφερεμίνι στις 24 Μαρτίου 1821

Αμέσως με την κήρυξη της επανάστασης του 1821 στις 23 Μαρτίου στην Καλαμάτα,οι Τζεφερεμιναίοι(Βαλυραίοι) αγωνιστές ξεκίνησαν τον αγώνα για την απελευθέρωση του χωριού τους.Ήταν η επόμενη ημέρα 24η Μαρτίου,όταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έφθασε στο Τζεφερεμίνι. Οι Τούρκοι τότε ταμπουρώθηκαν στο Μπιζάνι. Οι Τζεφερεμιναίοι υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό τον Γέρο του Μωριά στην τότε μικρή πλατεία και αυτός ανέβηκε σε μια μεγάλη πέτρα για να τους μιλήσει και να τους εμψυχώσει. Για την ιστορία πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή η πέτρα βρίσκεται σήμερα παραπεταμένη σε κάποιο οικόπεδο του τέως Δήμου Ιθώμης.

Οι συνθήκες ήταν σκληρές και άνισες λόγω έλλειψης πολεμοφοδίων και δυσανάλογων στρατιωτικών δυνάμεων,όπου οι Τούρκοι υπερτερούσαν καταφανώς.Το χωριό βρισκόταν ανάμεσα σε δύο πολύ ισχυρά Τουρκικά σρατόπεδα.Της Σκάλας και της Άνδρούσας.Οι αγωνιστές της Βαλύρας είχαν βέβαια την συμπαράσταση και των πολεμιστών,της Μεγαλόπολης,των χωριών της Τσακώνας(Σούλι,Άνω Κούρταγα, Δερβένι),καθώς και επαναστατών από τη Μάνη.

Οι μάχες στη Βαλύρα κράτησαν περίπου επτά μήνες και οι Τούρκοι κρατούσαν γερή αντίσταση στο Μπιζάνι,όπου είχαν οχυρωθεί.Στο τέλος όμως και μετά την γενναία και σύσσωμη πάλη των ηρωικών επαναστατών, αναγκάζονται να διαφύγουν προς τον λόφο της Τσούκας,στα βόρια του χωριού και απ’ εκεί να προχωρήσουν προς το Αλητούρι, όπου ενώθηκαν στο κάστρο του Μήλα με τους στρατιώτες του φοβερού Δεφτέρ ή Ντεφτέρ Αγά. Ήταν Φθινόπωρο του 1821,όταν επιτέλους στο Τζεφερεμίνι κυμάτιζε το φλάμπουρο της ελευθερίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι βασικό ρόλο στην απελευθέρωση της Βαλύρας έπαιξαν οι Καρυδαίοι εκ των οποίων οι δύο έμειναν αργότερα μόνιμα στο Δυρράχι του Ταϋγέτου, όπου διατηρούσαν χειμαδιά για τα ζώα τους, και δεν ξαναγύρισαν. Οι υπόλοιποι παρέμειναν στο Τζεφερεμίνι και αποτελούν τους προγόνους των σημερινών Καρυδαίων.
-Τα αδέλφια Καρύδη:Μεταξύ των οπλαρχηγών ήταν και οι αδελφοί Κώστας και Σταυριανός Καρύδης που έπαιξαν βασικό ρόλο στην απελευθέρωση της Βαλύρας,καθώς και τα άλλα πέντε αδέλφια Ιωάννης,Θόδωρος ή καπετάν Πόρτας,Σπύρος, Βασίλειος και Αναστάσιος,που πολέμησαν σε πολλές μάχες στο Μοριά(Σπάρτη,Τρίπολη,Βαλτέτσι) και στα επτάνησα (Ζάκυνθος-Λευκάδα).Η προέλευσης τους ήταν απ΄το Σάλεση της Μεγαλόπολης.

Γιάννης Ερρίκου Λινάρδος